BẠN ĐANG LÀM CHỦ HAY LÀM THUÊ CHO DOANH NGHIỆP MÌNH?

Câu chuyện thật của một CEO SME

Chị Thoa (tên nhân vật được thay đổi), chủ một công ty sản xuất kinh doanh thực phẩm chay ở Đà Nẵng mỗi ngày làm việc 12-14 tiếng. Thức dậy vào lúc 4h sáng chị đã phải lao vào sản xuất cùng công nhân, rồi kiểm tra đơn hàng, đóng đơn, liên hệ khách, nhập nguyên vật liệu, tối đến vẫn ngồi xem doanh số bán hàng, cộng các khoản chi phí… Các công việc không tên khác đã làm cho hành trình khởi nghiệp làm chủ của chị không còn thú vị như những ngày đầu “về quê khởi nghiệp” với ước mơ trở thành một nữ CEO đúng nghĩa.

Khi được hỏi: “Chị đang làm chủ hay làm thuê cho chính mình?”, chị Thoa chỉ cười buồn: “Chắc là làm chủ nhưng làm luôn cả Chủ nhật.”

Thực trạng phổ biến của các CEO doanh nghiệp nhỏ

Câu chuyện của chị Thoa cũng là câu chuyện của hàng trăm, ngàn CEO đang điều hành doanh nghiệp ngoài kia. Phần lớn các chủ doanh nghiệp nhỏ ở Việt Nam xuất thân từ nghề – giỏi kỹ thuật, sản xuất, dịch vụ – nhưng thiếu nền tảng quản trị. Điều này khiến họ quay cuồng trong công việc, không thể phát triển đội ngũ, không có thời gian suy nghĩ chiến lược và dễ rơi vào bế tắc.

Tại Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025, Chính phủ đã nêu nhiệm vụ: Triển khai chương trình đào tạo bồi dưỡng 10.000 giám đốc điều hành chuyên nghiệp và bài bản, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trong giai đoạn chuyển mình của đất nước.

Vấn đề cốt lõi mà các CEO SME thường gặp

• Làm mọi việc từ A-Z (CEO = Chief Everything Officer)
• Không có thời gian cho chiến lược dài hạn
• Thiếu hệ thống hoặc người thay thế
• Không tin tưởng, không biết giao việc, thiếu kỹ năng trao quyền
• Mơ về một doanh nghiệp tự vận hành (Auto Company), nhưng không biết bắt đầu từ đâu

Giải pháp đề xuất: Mô hình DLO (Doer – Leader – Owner)

Nhiều mentee (CEO, Founder) của chúng tôi đã và đang áp dụng mô hình này hiệu quả, trong đó Trimico là một ví dụ điển hình.

Mục tiêu chuyển hóa: Từ 100% thời gian làm Doer → 60% Leader + 30% Owner + 10% Doer

Vì sao việc chuyển hóa vai trò là thử thách?

Như John Kotter từng nói trong “Dẫn dắt sự thay đổi”: Nếu không có cảm nhận về “lý do cấp bách”, mọi nỗ lực thay đổi đều thất bại. Với các chủ doanh nghiệp nhỏ, cần động lực đủ mạnh để thoát khỏi vai trò Doer, vì đó không chỉ là thói quen – mà còn là vùng an toàn và niềm tin cá nhân.

3 yếu tố tạo nên nền tảng chuyển hóa:

1. Tự nhìn thấy rủi ro nếu không thay đổi (bị quá tải, kiệt sức, lệ thuộc nhân sự, doanh nghiệp không thể lớn lên).
2. Trải nghiệm kết quả tích cực nhỏ khi giao việc và tạo hệ thống (có thêm thời gian, có người xử lý tốt).
3. Có người đồng hành, phản biện và thúc đẩy (mentor, nhóm chủ doanh nghiệp cùng thay đổi).

Chương trình E-Hybrid Mentoring: Hành trình chuyển hóa từ Doer sang Owner

5 bước khả thi để chuyển hóa vai trò

Bước 1: Ghi nhật ký công việc và phân loại vai trò

• Ghi lại toàn bộ công việc trong tuần
• Phân loại theo 3 nhóm: Doer – Leader – Owner
• Theo dõi thời gian thực tế từng loại

Bước 2: Loại bỏ hoặc ủy quyền các công việc Doer lặp lại

• Chọn ít nhất 3 việc Doer mất thời gian nhất có thể giao
• Đào tạo người phù hợp, tạo checklist hoặc SOP
• Có thể outsource nếu chưa có nhân sự cố định

Bước 3: Đặt lịch cố định cho vai trò Leader và Owner

• Lịch Leader: 2 buổi/tuần đào tạo đội nhóm, giao việc, coaching
• Lịch Owner: 1 buổi/tuần xem lại tài chính, kế hoạch tháng

Bước 4: Thực hiện “tuần hành động chuyển hóa”

• Áp dụng lịch mới trong ít nhất 22 ngày
• Đánh giá hàng tuần: thời gian Doer giảm bao nhiêu? Vai trò Leader/Owner đã xuất hiện chưa?

Bước 5: Tạo môi trường trao quyền

• Hướng dẫn thay vì làm thay
• Tin tưởng đội ngũ, có quy trình rõ ràng, đo lường cụ thể

“Người giỏi là người làm cho người khác giỏi hơn mình.”

Gợi ý mẫu hành động 4 tuần cho CEO

Kết luận: Làm chủ không phải là ôm tất cả

“Làm chủ không phải là ‘làm tất’, mà là biết hệ thống hóa – giao việc – kiểm soát hiệu quả.”

Nếu bạn đang mơ một ngày có doanh nghiệp tự vận hành, có thời gian cho gia đình, viết sách, trồng cây, đi du lịch…, thì mô hình DLO và chương trình E-Hybrid Mentoring là điều bạn nên bắt đầu NGAY HÔM NAY.